Akvaryum için : Hava Pompası / Hava Motoru
Akvaryum hava pompaları kullanımı yaygın ,basit mantıkta,çok yönlü kullanım sahasına sahip, bu hobiye gönül vermiş herkesin muhakkak elinden geçirdiği ,kullandığı cihazlardır. Çalışma mantığı en basit ifadeyle dış ortamdaki havayı içindeki mekanik sistem sayesinde akvaryum ortamına aktarmayı sağlar. Suda oluşturduğu kabarcıklar sayedinde ,sudaki gaz alışverişini sağlayarak canlılarınız için gerekli sirkülizasyonu sağlarlar. Çoğunlukla su yüzeyinde yaptığı dalgalanmalarla bu işi gerçekleştirirken kabarcıkların yüzeye ulaşana kadar yaptığı gaz değişimleri de göz ardı edilemez. Kabarcık miktarı ne kadar fazla ve boyutları ne kadar küçükse ,gaz değişimleri de o kadar yoğun olur. Kabaca suya oksijen desteği sağlandığı söylense de dış ortamdaki gaz yoğunluğu neyse onu da ortama aktaran bir mekanizmadır. Örneklemek gerekirse sigara içilen veya havasız bir mekanda balıklarınız da aynı kirli havayı solumuş olacaktır.
Genel kullanımdaki hava pompaları çok ses çıkarmazlar 1 veya çoklu çıkışlı modelleri yaygın olarak bulunabilir. Küçük veya orta ölçekli akvaryumlarda tercih sebebidir. Eğer petshop/akvaryumcu veya bir hobihane sahibiyseniz daha gürültülü çalışan pistonlu hava pompalarına geçme ihtiyacı duyabilirsiniz. Tek çıkıştan gelen havayı bölerek onlarca akvaryuma ancak bu şekilde tasarruflu olarak hava verilebilirsiniz. Seyahate çıktığınızda veya bir balık ticaretinde balık alıp satarken çok pahalı olmayan pilli hava pompaları da kullanılmaktadır. İhtiyacınıza göre hava pompası edinmelisiniz.
Kullanım amacı sadece hava transferleriyle kısıtlı olmayan bu cihazların işlevlerine şöyle bir göz atalım;
Havalandırma
Tüm canlılarda olduğu üzere akvaryumda barındırdığımız balık,bitki ,kabuklu kabuksuz tüm canlılar da yaşamak için oksijene ihtiyaç duyarlar. Balıklarımız suda çözünen oksijeni solungaçları vasıtasıyla vücutlarına alırlar. Herhangi bir hava pompası olmadan da su yüzeyinden gaz değiş tokuşları gerçekleşir. Fakat bu çoğunlukla barındırdığımız canlıların yoğunluğu itibariyle yeterli olamayabiliyor. Hava taşı ve hava pompası desteğiyle gaz değişimlerini hızlandırarak ve yoğunlaştırarak daha güvenli bir ortam sağlıyoruz. İhtiyaca ve dekorasyon amacına hizmeten çok çeşitli şekillerde ,büyüklüklerde ve gözenek kalınlılarında hava taşları mevcuttur. En popüler kullanımda olanları sıkıştırılmış kumdan yapılan muhtemelen adını buradan almış taşlardır. Dayanıklı odundan yapılan veya tamamen plastikten üretilen tipleri de mevcuttur.
Dekorasyon / Süs
Bazı insanlar hava kabarcıklarını akvaryuma görsel bir doku katmak amacıyla isterler. Zeminden yükselen kabarcıklar orjinal bir görüntü sağlar. Çeşitli oyuncaklar ; değirmen ,deniz kızı ,hazine sandığı gibi hareket edebilmek için hava motorunun sağladığı havaya ihtiyaç duyarlar.
Filtrasyon / Temizlik
Kum altı filtreleri ,sünger/pipo filtreler ,dip çeken mekanizmalar hava pompası olmadan işlev yapamazlar. Sisteme giren hava kabarcığı yukarı çıkarken bir miktar suyu da kendiyle taşır. Bunun miktarı hava pompasının gücüne ve kabarcığın büyüklüğüne göre artar / azalır. Dip sifonlarındaki mantık ; hava borulardan geçerken kendiyle beraber çektiği suyun içindeki partikülleri taşıdığı son noktadaki süngerin veya ince filenin üzerine bırakır. Gözeneklerden geçemeyen partikül ,kaba pislik filtrede kalırken mekanik olarak temizlenen su akvaryuma döner. Sünger filtre ve pipo filtrelerdeki mantık ise ; hava borudan yukarı çıkarken sünger üzerinden aldığı suyu geri akvaryuma dönderir. Süngerden geçerken takılan partiküller zamanla bakteri ortamı oluşturup biyolojik döngüye katkıda bulunurlar.Üzerinde oluşan canlılık balık yavruları,karidesler gibi canlılarınıza da ara öğün olur. Kumaltı filtrelerin ise daha çok bitkili akvaryumlara faydalı olduğunu düşünüyorum. Kumun altında hava basıncıyla çekilen su, kaba pisliği kumun içine çeker. Etrafta uçuşan partikul azalır,kum içinde oluşan biyolojik ve kimyasal ayrıştırma bir nebze olsun temizliğe katkıda bulunur ve bitkisel ortamlarda kökten alınan besin miktarıysa bu sayede artırılmış /güçlendirilmiş olur.
Protein Skimmer:
Bazı tip protein skimmerlar hava kabarcığı sayesinde sudaki besin ve organik atıkların temizlenmesini sağlarlar. Bu tür protein skimmerlar tahta hava taşı kullanarak çıkardığı hava kabarcığı boyutunu inceltip ayrıştırmaya ciddi anlamda destek olurlar.
Hava pompasıyla kullanılması gereken bazı parçalara değinecek olursak;
Hava hortumu illakidir. Havayı ancak bununla akvaryuma yollayabiliriz
Hava taşı ,fitrasyon malzemesi,görsel herhangi bir öğe alarak hangi amaçla kullanacaksak gelen havayı ona göre şekillendiririz. Çek Valf olması gereken başka bir parçadır. Elektrik kesildiğinde kaybolan basınçla hortuma tersine itilen su bazen pompaya kaçıp cihaza arıza verdirebilir veya elektriksel sorunlara yol açabilir. Çek valf sayesinde havanın gidiş yolu rahat ,dönüş yolu ise nerdeyse kapalı bir sisteme dönüşecek ,suyun geriye kaçma olasılığı kalmayacaktır. Çekvalflerin bazıları gelen ve giden havaya fazlasıyla direnç gösterebilir,buna bağlı havanın debisini kesecek ,ya hiç hava geçirmeyecek yada istediğimiz oranın altında hava gönderecektir. Alırken elinizdeki pompanın muayidilleriyle test etmenizi tavsiye ederim. Eğer akvaryumun birkaç noktasından hava vermek ihtiyacı varsa T ,+ bağlantılar veya çoklu hava musluklarından edinmeniz gerekir. İçerde hava hortumu kalabalığı yapmamak için se hortum vantuzlarından edinmelisiniz. Eğer hava motorunuz çok ses yapıyorsa cam elyafı denilen malzemeye sarmanız oluşan titreşimi azaltacağından ,kulağınızı bir nebze olsun rahatlatacaktır. Alternatif bir yöntemde ip yardımıyla pompayı bir yere asmaktır. Havada daha az ses çıkarıyorlar
